روستای اخلمد یکی از روستاهای بسیار زیبا با طبیعتی خاص و بکر است. این روستا در نزدیکی مشهد واقع شده و یکی از مقاصد مسافران است. این روستا در شمال شرقی شهرستان چناران و در فاصله 85 کیلومتری شمال غرب مشهد واقع شده است.

این روستا قدمتی چند هزار ساله داشته و در دل کوه‌های بینالود واقع شده  است. اخلمد دارای آبشار و دره‌ای معروفی است. در مدخل دره اخلمد، بندی واقع شده که در زمان بایسنقر میرزای تیموری فرزند شاهرخ و حاکم توس در نیمه اول سده نهم ساخته شده است. باغات فراوان و میوه‌های اخلمد به ویژه سیب اخلمد معروف است.

کوه‌های اخلمد هم به دلیل ارتفاع و مسطح‌بودن و زیبایی فوق‌العاده هر سال سنگ‌نوردان، کوه‌نوردان و مسافران زیادی را به سوی خود جلب می‌کند. آهکی‌بودن جنس این کوه‌ها منجر به پیدایش حفره‌های عمیق و مدوری در زیر این آبشار شده است. این دره دارای دیواره‌های صخره‌ای با ارتفاع حدود 200 تا 300 متر بوده که یکی از بزرگ‌ترین مناطق برای ورزش مفرح سنگ‌نوردی در ایران است.

از دیواره‌های معروف آن می‌توان به (دیواره سفید، الله‌اکبر، عقاب و...) نام برد. این دره دارای چندین آبشار است که چهار آبشار آن دائمی است و چندین آبشار فصلی دارد. آبشار اصلی اخلمد حدود 40 متر ارتفاع دارد.

سرچشمه رودخانه رودخانه اخلمد از محلی به نام «پیش باغ» و «شیر مرغ» است که مسافت را از پیچ‌وخم دره‌های «کوه منیجه» طی کرده، تا به دره اخلمد می‌ریزد. آب این رودخانه، در فصل بهار بسیار زیاد بوده، سال‌هایی که بارش برف و باران کمتر باشد، در فصل پاییز و زمستان کاهش می‌یابد.

در حال حاضر این منطقه مقصد بسیاری از گردشگران داخلی و خارجی است که به قصد سیاحت و استفاده از طبیعت زیبا و منحصربفرد این منطقه به اخلمد سفر می‌کند. این هجوم گردشگر به این منطقه مشکلات و معضلاتی را در این منطقه به وجود آورده که پیرامون آن با محمد طاهریان مقدم، رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان چناران به گفت‌وگو نشسته‌ایم.

: در حال حاضر آمار ورود گردشگر به منطقه اخلمد چگونه است؟

طاهریان مقدم: مجموعه دره و آبشار اخلمد در فاصله 17 کیلومتری جنوب غربی روستایی به همین نام قرار گرفته است. با توجه به طبیعت بکر و سرسبزی هر ساله مسافران و گردشگران زیادی به این منطقه سراریز می‌شوند. آمارهای ما حاکی از بازدید سالانه بیش از 1.5 میلیون گردشگر است که  از این میان تقریبا 400 تا 500 هزار نفر از این گردشگران خارجی و عمدتا از کشورهای عرب زبان هستند.

: و این میزان هجوم مسافر به این منطقه معضلاتی را به‌وجود آورده است؟

طاهریان مقدم: بله. مهمترین مشکل ما در حال حاضر وجود اقامتگاه‌های غیرمجاز و خانه‌های شخصی است که به‌صورت سوئیت مجزا یا اتاقی از منزل اهالی به مسافران برای یک یا چند شب اجاره داده می‌شود. اینها فاقد هرگونه مجوز هستند.

: در جهت ساماندهی این موضوع چه اقدامی انجام داده‌اید؟

طاهریان مقدم: جلسات متعددی را با دهیاران و بخشدار منطقه و نیز برخی اهالی برگزار کرده‌ایم و مشکلات و معضلات ناشی از این اقدام غیرقانونی را به ایشان گوشزد کرده‌ایم اما متاسفانه بسیاری از اهالی به‌دلیل ترس از دادن مالیات اقدام رسمی نمی‌کنند. حتی اعلام کرده‌ایم آمادگی داریم به‌صورت رایگان مجوز به این واحدها جهت اقامت مسافران بدهیم و تنها با بازدید و استانداردسازی این مجوز به ایشان داده می‌شود اما هنوز از سوی این افراد مراجعه‌ای صورت نگرفته است.

: و این موضوع اخذ مالیات صحت دارد؟

طاهریان مقدم: خیر. از واحدهای بوم‌گردی با توجه به این که اکثر فعالیت آنان در 6 ماهه اول سال است؛ مالیاتی اخذ نمی‌شود. در مناطقی مانند رادکان و بقمج افراد محلی خودشان برای اخذ مجوز مراجعه دارند اما در منطقه اخلمد همکاری لازم صورت نمی‌گیرد.

: موضوع دیگر این که بسیاری از افرادی که به اخلمد سفر کرده‌اند از وضعیت جای پارک و ترافیک این منطقه نیز شکایت دارند؟

طاهریان مقدم: بله متاسفانه پارکینگ‌هایی در این منطقه به صورت خودجوش مستقر شده‌اند و اقدام به اخذ کرایه توقف از مسافران می‌کنند. هیچ نظارتی هم چه بر صحت و قانونی‌بودن احداث این پارکینگ‌ها و چه بر تعرفه نمی‌شود. این پارکینگ‌ها نیازمند ساماندهی جدی و نظارت دقیق است.

: چه مبلغ کرایه‌ای اخذ می‌شود؟

طاهریان مقدم: به طور متوسط در روزهای تعطیل شاید برای پارکینگ تا 20 هزار تومان اخذ شود و در ایام هفته پنج تا 10 هزار تومان اخذ شود. همانطور که گفتم کاملا سلیقه‌ای مبلغ اخذ می‌شود.

: می‌دانید که این موضوع عدم نظارت بر خانه‌ها با توجه به حضور گردشگر خارجی در منطقه می‌تواند به اتفاقات ناخوشایندی ختم شود؟

طاهریان مقدم: از نظر ما اگر اتفاقی بیفتد اخلمد یعنی مشهد، مشهد یعنی ایران و درباره گردشگر خارجی اگر مشکلی پیش بیاید به نام گردشگری کل ایران تمام خواهد شد و این موضوع ما را هم نگران کرده است. متاسفانه  اکثر رزروها و ارتباط با صاحبان منازل به صورت تلفنی صورت می‌گیرد. تور لیدرها با تلفن هماهنگ کرده و مسافر به اینجا مراجعه و اسکان می‌یابد. به همین دلیل کار ما برای پیگیری سخت شده است.

: بحث ساخت وسازهای غیرمجاز هم که دیگر در منطقه بیداد می‌کند؟

طاهریان مقدم: بله. ساخت وسازهای غیرمجاز و عدم نظارت بر این حوزه نیز ‌به‌دلیل ناهمسان‌بودن مصالح و نمای ساختمان‌ها هویت بصری این مجموعه طبیعی را خدشه‌دار کرده و به‌سرعت هم در حال پیشرفت است. در ساخت و سازهای جدید اکثرا از مصالح و مواد غیربومی استفاده شده که این منطقه را بی‌هویت ساخته است. در واقع اکولوژی محیط زیست را بر هم زده و به زودی اگر اقدامی نشود با منطقه‌ای فاقد جاذبه‌های طبیعی مواجه خواهیم بود.

کمبود امکانات بهداشتی و رفاهی اولیه در مسیر آبشار از مشکلات دیگر ما است. همچنین ورود موتور به بستر رودخانه و مسیر آبشار است که مشکلات متعدد و برخورد با عابران پیاده و... را به همراه دارد. نیازمند تعبیه راه جدید برای حمل بار و عبور و مرور وسائط موتوری هستیم.

: گشت‌های شما و سازمان‌های مرتبط نمی‌تواند از بروز این تخلفات جلوگیری کنند؟

طاهریان‌مقدم: گشت‌های مشترک ما با این یگان حفاظت برقرار است اما کمبود نیرو داریم و نیازمند مساعدت و همکاری مردم منطقه هستیم. ساماندهی این منطقه در وهله اول به نفع مردم منطقه اخلمد خواهد بود.

: ‌راهکار نهایی و منطقی برای حل مشکل این منطقه چیست؟

طاهریان‌مقدم: ظرفیت‌های این منطقه شامل آبشارها، رودخانه‌های فصلی و باغات طبیعت بکر، وجود غارهای مختلف و نیز کوهنوردی در سمت ورودی روستا  که هرساله کوهنوردان زیادی را به منطقه علاوه بر گردشگران جذب می‌کند. تنها راهکار عملی و منطقی برای حفظ و توسعه این منطقه همکاری و همیاری تمامی دستگاه‌های مرتبط با موضوع و مطالعه و اجرای طرح جامع گردشگری اخلمد است. این تنها راه ساماندهی واحدهای غیرمجاز، جلوگیری از ساخت و سازهای بی رویه و غیراستاندارد است.